Głównym źródłem regulacji dotyczących finansów jednostek samorządu terytorialnego jest dział V ustawy o finansach publicznych. Obejmuje on przepisy dotyczące budżetu, uchwały budżetowej oraz wieloletniej prognozy finansowej JST.
Budżet a uchwała budżetowa
Warto na wstępie wyjaśnić różnicę między budżetem a uchwałą budżetową. Uchwała budżetowa jest pojęciem szerszym, odnoszącym się do uchwały organu stanowiącego jednostki, obejmującej budżet oraz załączniki. Sam budżet jest natomiast rocznym planem dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów jednostki, uchwalanym na rok budżetowy będący rokiem kalendarzowym.
Przyjmując uchwałę budżetową jednostka samorządu terytorialnego określa:
- łączną kwotę planowanych dochodów budżetu JST, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych,
- łączną kwotę planowanych wydatków budżetu JST, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych,
- kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu,
- łączną kwotę planowanych przychodów budżetu,
- łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu,
- limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych,
- 6a) limit zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy, innych niż określone wyżej,
- kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST,
- szczególne zasady wykonywania budżetu w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw,
- uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy,
- inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki.
W tym miejscu warto zaznaczyć różnicę pomiędzy dochodami a przychodami, gdyż pojęcia te mają zupełnie inne znaczenie niż np. w finansach przedsiębiorstw. Dochodami JST są środki pochodzące ze źródeł wskazanych w ustawie, których wpływ do budżetu nie wiąże się ze zbyciem majątku gminy lub wzrostem jej zadłużenia (czyli w przypadku przedsiębiorstwa powiedzielibyśmy, że nie obciążają jego bilansu). Przychody natomiast wiążą się na ogół z zadłużeniem gminy lub upłynnieniem jej aktywów (prywatyzacją majątku bądź, ewentualnie stanowią odbicie takich działań
W uchwale budżetowej organ stanowiący jednostki samorządu może także upoważnić zarząd do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, zaciągania innych zobowiązań wymienionych w ustawie oraz dokonywania zmian w budżecie w zakresie określonym ustawą.
Załączniki do uchwały budżetowej obejmują:
- zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu JST,
- plan dochodów rachunku dochodów jednostek, o których mowa w art. 223 ust. 1 ustawy, oraz wydatków nimi finansowanych,
- plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych.
Nadwyżka lub deficyt
Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu to nadwyżka (jeśli jest dodatnia) lub deficyt budżetu. W przypadku wystąpienia deficytu, może on zostać pokryty następującymi przychodami:
- ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę,
- z kredytów i pożyczek,
- z prywatyzacji majątku JST,
- z nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych,
- z nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych,
- ze spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych,
- z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu.
Projekt uchwały budżetowej podlega opiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową (RIO) w zakresie możliwości sfinansowania planowanego deficytu budżetowego.
Poprzedni artykuł w serii: Część 3: Zadania i wydatki JST.
Komentarze są wyłączone.